Totale heupprothese (artroplastiek)

Wat is totale heupprothese (artroplastiek)?

Een totale heupprothese-operatie verwijdert beschadigd bot en kraakbeen uit de heup en kom en vervangt dit met een kunstbal en kom. Het heupgewricht is een bal-en-komgewricht. De bal is onderdeel van de femur (dijbeen) en de kom is deel van het heupbeen/bekkenbeen. Het soort heupprothese-operatie verschilt naar gelang iemands lichamelijke conditie.

De twee soorten heupprothese-operaties zijn:

Totale heupprothese

Met totale heupprothese worden de bal en kom allebei vervangen door kunstonderdelen. Totale heupartroplastiek wordt toegepast om aandoeningen te behandelen, waaronder artrose, reumatische artritis,

• Traumatische artritis
• Ziekte van Bechterev
• Avasculaire necrose, bepaalde heupfracturen, en
• Goedaardige en kwaadaardige tumoren

Hemiprothese (kophalsprothese)

Bij hemiartroplastiek, of gedeeltelijke heupprothese, wordt alleen de bal vervangen. Hemiprothese wordt uitgevoerd als alleen sprake is van schade aan het femorale deel van het heupgewricht. Dit wordt meestal gedaan bij mensen die oud en kwetsbaar zijn en in geval van fracturen waarbij de bal of de nek van de femur (dijbeen) betrokken is.

Hoe voelt het voor de operatie?

Voor de operatie kunnen mensen veel pijn in de heup en lies hebben, en soms ook lager in de dij. Ze kunnen ook aanzienlijke moeite hebben met lopen, traplopen en slapen op de aangedane kant.

Voor uw operatie (preoperatieve fase)

Hoe beter uw lichamelijke conditie voor de totale heupprothese is, des te beter zullen de resultaten zijn (vooral op korte termijn). Voor de operatie zal uw fysiotherapeut u oefeningen leren en uw laten zien hoe u na uw operatie met hulp kunt lopen, traplopen, transfers met u doornemen en liggen in bed. Uw therapeut zal ook voorzorgsmaatregelen en aanpassingen thuis met uw bespreken, zoals het weghalen van losse vloerkleden of het strategisch neerzetten van een stoel zodat u kunt gaan zitten om iets uit een lage kast te halen, in plaats van te moeten hurken. Het is altijd makkelijker om dit soort aanpassingen te doen voordat uw heup wordt vervangen.

Als u rookt, stop ermee! Dat kan uw herstel na de operatie ten goede komen. Als u overgewicht heeft, richt u dan voor de operatie op afvallen. Het kwijtraken van overgewicht kan u helpen om sneller te herstellen en kan uw functionaliteit en resultaten na de operatie in het algemeen verbeteren.

Direct na de operatie (postoperatieve fase)

Met een totale heupprothese zult u na de operatie waarschijnlijk 2 of 3 dagen in het ziekenhuis blijven. Als u andere medische aandoeningen heeft zoals diabetes of een hartaandoening kan het zijn dat u een paar dagen langer moet blijven. Als u bent zoals de meeste patiënten zult u te horen krijgen dat u, als u staat, zoveel gewicht als u aankunt op uw geopereerde been moet zetten. Terwijl u in het ziekenhuid bent zal de fysiotherapeut:

• U laten zien hoe u met een rollator of met krukken loopt
• U leren hoe veilig in en uit bed of een stoel komt
• U helpen met het doorgaan met de flexibiliteits- en krachtoefeningen die u voor de operatie zijn voorgeschreven

In deze periode is het vooral belangrijk om de zwelling in uw heup onder controle te krijgen en de incisie te laten genezen. Uw fysiotherapeut kan elektrische stimulatie toepassen, waarbij elektroden op de huid worden geplaatst om de zenuwen rond de heup te stimuleren om de pijn en zwelling te verminderen en de genezing te bevorderen. Uw fysiotherapeut kan u verder aanraden om ijspakkingen te gebruiken om het ongemak te verminderen. Uw therapeut kan ook kou op de heup gebruiken om de zwelling te verminderen en kan u aanraden om steunkousen te dragen.

Postoperatieve pijn wordt vooral met medicijnen onder controle gehouden tot ongeveer 4 tot 6 weken.

Het kan moeilijk zijn om na de operatie gewicht op uw been te zetten. Afhankelijk van uw specifieke geval/chirurgische procedure, zal u worden gevraagd om de hoeveelheid gewicht dat u op uw geopereerde been zet te beperken. Dat kan variëren van drukken met 1 teen tot zoveel gewicht als u aan kunt. Uw fysiotherapeut zal u leren hoe u op de juiste manier gewicht op het aangedane been zet, en zal een hulpmiddel zoals krukken of een rollator aanbevelen om het ongemak zoveel mogelijk te beperken terwijl u werkt aan het herstel van uw lichamelijke functionaliteit.

Hoe wordt pijn in de heup vastgesteld?

Als u hulp zoekt bij pijn in de heup, zult u onderzocht worden door een medisch professional. Uw arts zal röntgenfoto’s aanvragen om te beoordelen of sprake is van schade aan de heup. Een fysiotherapeut zal uw functionele mobiliteit evalueren, bijvoorbeeld hoe u in en uit bed stapt, gaat staan vanuit een stoel, en loopt. De uitkomsten van deze evaluaties helpen om vast te stellen of u een totale heupprothese nodig heeft.

Heupprotheses worden het vaakst geplaatst bij volwassenen tussen de 60 en 80 jaar. Uw arts zal op basis van uw röntgenfoto’s en uw lichamelijke beoordeling bepalen of u een goede kandidaat bent voor een operatie. De arts zal ook risicofactoren meewegen, die op uw herstel van invloed kunnen zijn, zoals een hoge leeftijd, zwaarlijvigheid of een geschiedenis van roken of overmatige alcoholconsumptie.

Hoe kan een fysiotherapeut helpen bij een heupprothese?

Voor de operatie (fitter in fitter out)

Uw fysiotherapeut kan u vertellen wat u van de operatie kunt verwachten en u oefeningen geven om uw lichaam op de operatie voor te bereiden.

Als voorbereiding op de operatie kan uw fysiotherapeut u het volgende leren:

• Flexibiliteits- en krachtoefeningen voor de onderste ledematen
• Hoe u een rollator of krukken moet gebruiken om te lopen en de trap op en af te gaan
• Voorzorgsmaatregelen die u moet nemen voor na de operatie

Na de operatie zal uw fysiotherapeut u vertellen dat u:

• Niet meer dan 90 graden moet buigen met uw nieuwe heup
• Niet met meer dan 90 graden voorover moet buigen (u zult bijvoorbeeld een tijd niet in staat zijn om zelf uw sokken en schoenen aan te doen)
• Niet uw benen moet kruisen met uw nieuwe heup over het andere been
• Niet het been met de nieuwe heup naar binnen moet draaien

Uw fysiotherapeut kan voor de veiligheid en voor uw herstel aanbevelingen doen voor aanpassingen in huis, inclusief het gebruik van een verhoogde wc-bril, leuningen langs de trap, een leuning in bed en een zitting voor in bad of leuningen in de douche.

Het wordt aanbevolen dat u deze aanpassingen doet voordat u geopereerd wordt, zodat uw huis klaar is voor uw terugkeer.

Na de operatie (postoperatief)

Op de eerste of tweede dag na uw operatie, zal uw fysiotherapeut bij u aan bed komen om te beginnen met uw postoperatieve behandeling. Uw therapeut zal mogelijke postoperatieve voorzorgsmaatregelen bekijken om nieuw letsel te voorkomen en om u te helpen om weer helemaal functioneel te worden.

Tijdens uw acute herstelperiode (de eerste 3-5 dagen na de operatie) zal uw fysiotherapeut er met u aan werken om u veilig:

• Te laten draaien en gaan zitten in bed
• Uit bed te laten komen, naast het bed gaan staan en naar een stoel bewegen.
• Kleine stukjes te laten lopen met een hulpmiddel (rollator of krukken)
• Voorzichtige bewegingsbereik- en krachtoefeningen in bed te laten doen

Tijdens uw subacute herstel (4-6 weken) gaat de fysiotherapie gewoon door. Het is mogelijk dat u gedurende een korte tijd moet revalideren in een verpleeghuis. Sommige patiënten worden, afhankelijk van de voorhanden zijnde hulp en hun vermogen om veilig te blijven, naar huis gestuurd zonder opname in een verpleeghuis. Uw fysiotherapeut zal deze afweging voor u maken.

Terwijl uw herstel verdergaat, blijft u werken aan:

• Lopen en traplopen
• Evenwicht – na de operatie kan uw evenwicht verstoord zijn, waardoor u risico zou kunnen lopen om te vallen
• Transfer maken naar het bed, een stoel en een auto
• Volledige mobiliteit in uw been en nieuwe heup (zoals het aantrekken van sokken en schoenen)
• Speciale spierkrachtoefeningen om uw vermogen om veilig en onafhankelijk te staan en te lopen te verbeteren.

Als u onafhankelijk bent in deze activiteiten, bent u klaar om thuis weer helemaal te functioneren. Het kan echter zijn dat u nog steeds fysiotherapie nodig heeft.

Met sessies in de praktijk voor fysiotherapie gaat u verder met het werk aan uw bewegingsbereik, met stretchoefeningen en met oefeningen met gewichten om uw functionaliteit weer op het hoogste niveau te krijgen. Dit niveau van fysiotherapie richt zich op activiteit-specifieke revalidatie voor specifieke doeleinden, zoals een terugkeer naar werk of sport. Uw fysiotherapeut zal oefeningen toevoegen die deze activiteiten stimuleren. Dat kunnen afhankelijk van uw herstel en activiteitenniveau heftechnieken zijn, karren duwen en trekken, ladders klimmen, wendbaarheidsoefeningen of licht joggen.

Kan een totale heupprothese worden voorkomen?

Meer dan 50% van de heupfracturen wordt veroorzaakt door een val. De beste manier om de noodzaak tot een totale heupprothese-operatie te voorkomen is door te voorkomen om te vallen. Uw fysiotherapeut kan u helpen om uw valrisico te beperken door uw risico te evalueren en regelmatige oefeningen met gewichten voor te schrijven. Uw therapeut kan ook aanpassingen in uw thuisomgeving aanbevelen, zoals het weghalen van gevaarlijke dingen zoals losse vloerkleden of door leuningen aan te brengen in de badkamer.

Het kan mogelijk zijn om het langzame begin van artrose te voorkomen, een aandoening waardoor totale heupprothese nodig kan zijn, door te kiezen voor een gezonde levensstijl, zoals door mee te doen aan regelmatige oefening en gezond te eten. Uw fysiotherapeut kan u oefeningen leren om uw conditie, kracht en soepelheid op peil te houden en u te helpen om uw hele leven zo fit mogelijk te blijven.