Sarcopenie en kwetsbaarheid
Frailty
Kwetsbaarheid (frailty) is een veel voorkomend syndroom onder ouderen. Het wordt in verband gebracht met een toegenomen valrisico en ziekenhuisopname, invaliditeit en overlijden.
Het risico om kwetsbaar te worden neem toe bij de alleroudsten, met name boven de 80 jaar. De meeste ouderen in verpleeghuizen zijn kwetsbaar. Sarcopenie, wat een afname is van de spierkwantiteit en –kwaliteit, draagt in hoge mate bij aan kwetsbaarheid. De 5 factoren voor kwetsbaarheid zijn:
Onbedoeld gewichtsverlies (meer dan 4 kilo in het afgelopen jaar)
Algemeen gevoel van uitputting, drie of meer dagen per week
Spierzwakte
Trage loopsnelheid
Weinig lichamelijke activiteit
U wordt als kwetsbaar beschouwd als u 3 uit 5 factoren heeft.
Er is een risico op kwetsbaarheid aangegeven bij 2 uit 5 van de hierboven beschreven factoren. Dit is de zogenaamde “pre-frailty”.
Belangrijke punten:
- Blijf bewegen! Hoe meer u zit of ligt, hoe meer kracht en energie u kwijtraakt; en de gezondheid van uw hart wordt ook aangetast.
- U kunt zich overweldigd voelen door de gedachte aan beweging alleen al, maar u kunt langzaamaan beginnen en kleine veranderingen doorvoeren.
- Uw fysiotherapeut kan met uw gezondheidsteam werken of met uzelf, individueel of in een groep, om uw kracht, snelheid en evenwicht veilig te vergroten, zodat u verder kunt met de dingen die u wilt doen!
- Zorg ervoor dat u een oefenmaatje heeft om uw kansen op succes te vergroten.
Wat is kwetsbaarheid en hoe draagt sarcopenie eraan bij?
Kwetsbaarheid is een vicieuze cirkel. Als u uitgeput bent, is het waarschijnlijker dat u gewoon “blijft zitten” of in bed blijft. Tegelijkertijd leidt inactiviteit tot verlies van spieren en kracht. Als de kwaliteit en kwantiteit van de spieren minder wordt (sarcopenie), wordt uw cardiovasculaire systeem ook aangetast en uw energievoorraad loopt terug. Dus, omdat het zoveel moeite kost om te bewegen, beweegt u minder. Kijk er eens zo naar: mensen met minder kracht en spiermassa in hun benen dan mensen, die sterker zijn, gebruiken in feite bijna 90% van hun energievoorraad om hun loopsnelheid vast te houden, terwijl mensen die sterker zijn ongeveer 64% gebruiken.
Hoe kan een fysiotherapeut helpen bij kwetsbaarheid en sarcopenie?
Uw fysiotherapeut zal een evaluatie doen, die onder andere inhoudt:
Het nalopen van uw voorgeschiedenis, inclusief enig gewichtsverlies, gezondheidsaandoeningen, eerdere valpartijen en welke hulpmiddelen u misschien gebruikt om stabiel te blijven, zoals een rollator of een wandelstok.
Het nalopen van uw medicatie, met name om te identificeren of die zouden kunnen bijdragen aan uw gevoel van vermoeidheid en of die in de weg zouden kunnen staan van het opvoeren van het niveau van oefeningen.
Tests voor loopsnelheid (“loopsnelheid tests” genaamd)
Tests voor beenkracht, zoals het vermogen om op te staan uit een stoel
Spierkrachttests, zoals grijpkracht
Tests voor het lopen van afstanden, om uw oefencapaciteit te meten
Evenwichtstests en uw valrisico
Uw fysiotherapeut is een belangrijk lid van uw gezondheidszorgteam en zal nauw met u samenwerken om een behandelprogramma op te stellen. Het algemene doel van uw fysiotherapeut is om u te helpen om uw doelen te behalen met betrekking tot mobiliteit en de activiteiten die voor u belangrijk zijn.
Uw therapeut zal u laten zien hoe u langzaam kunt beginnen en kleine veranderingen kunt toepassen. Dit kunt u zelfs doen terwijl u TV kijkt: u kunt bij elke commercial gaan staan en weer gaan zitten bij het einde van de commercial.
Verbeter uw kracht en snelheid
Uw fysiotherapeut zal oefeningen ontwerpen die zijn gericht op de kracht in uw benen en romp:
- Verschillende spiergroepen kunnen om de dag geoefend worden: op die manier oefent u elke dag zonder een deel van uw lichaam teveel te vermoeien.
- U heeft waarschijnlijk het meeste resultaat door vaak te oefenen, met steeds zwaardere en verschillende gewichten
Mensen met sarcopenie en kwetsbaarheid kunnen veel vooruitgang boeken in het begin van hun revalidatie. Onderzoek toont aan dat hoog-intensieve oefeningen onder begeleiding van een fysiotherapeut niet schadelijk zijn voor mensen met kwetsbaarheid.
Omdat sarcopenie en kwetsbaarheid u langzaam kunnen doen bewegen, zal uw therapeut in de gaten houden hoe snel in staat bent om uw kracht- en loopoefeningen te doen. De therapeut kan u bijvoorbeeld instrueren om een serie oefeningen zo snel mogelijk te doen en indien nodig de gewichten te verminderen. De therapeut kan intervallen van lopen in een snel tempo of opstaan uit een stoel gebruiken. U kunt ook worden gevraagd om uw snelheid bij een oefening van de dagelijkse dingen, zoals aankleden, op te voeren.
Terugkeer naar uw dagelijkse activiteiten
Fysiotherapeuten ontwerpen wat wel “functionele oefeningen” worden genoemd, waarmee u geholpen kunt worden om activiteiten waar u moeite mee had of helemaal mee gestopt bent weer op te pakken. Speciale oefeningen en training verhogen uw vertrouwen in uw vermogen om uw evenwicht te bewaren en uw valrisico te verkleinen. De oefeningen kunnen in een groep worden gedaan en bijvoorbeeld het vouwen van kleren terwijl u staat, stofzuigen, een koelkast leegmaken of volladen, een bed opmaken en in en uit bed stappen inhouden.
Verbeter uw evenwicht en uithoudingsvermogen
Omdat vallen bij kwetsbare mensen vaak voorkomen, zal uw fysiotherapeut een trainingsprogramma voor evenwicht voor u maken met daarin bijvoorbeeld:
- Het oefenen van het traplopen (omhoog en omlaag) zonder steun.
- Het plotseling van richting veranderen terwijl u loopt.
- Op verschillende soorten ondergrond lopen en met verschillend licht, zoals met een zonnebril of in fel licht.
- Uw hoofd draaien terwijl u loopt of dingen doet.
Onderwijs de familie
Uw fysiotherapeut kan zowel u als uw familie leren over de negatieve effecten van langdurig zitten en bedrust. De therapeut zal laten zien hoe u een stappenteller kunt gebruiken om het aantal stappen dat u zet te tellen, of een timer om aan te geven dat u op moet staan en bewegen, en hoe u uw afhankelijkheid van hulpmiddelen zoals een scootmobiel of traplift kunt verminderen. Uw therapeut helpt u met het stellen van doelen met betrekking tot het aantal stappen om te zetten (10.000 of minder wordt aangeraden) en hoeveel aerobics oefeningen u zou moeten doen.
Pas uw huis aan voor meer veiligheid
Uw fysiotherapeut zal met u en uw familie werken aan het aanpassen van uw huis om gevaren te verminderen waardoor u zou kunnen vallen. Aanpassingen zijn bijvoorbeeld:
- “ankeren” van vloerkleden om glijden en struikelen te vermijden
- Snoeren wegwerken om struikelen te voorkomen
- Aanpassen van belichting om tegenlicht te verminderen en overzicht te vergroten
- Aanpassingen in de badkamer zoals leuningen en handvaten
Als u sterker wordt zal u fysiotherapeut u helpen om een activiteitengroep of een oefenmaatje te vinden zodat u kunt
Kan kwetsbaarheid en sarcopenie worden voorkomen?
De best behandeling voor sarcopenie en kwetsbaarheid is om te voorkomen dat ze zich voordoen. Fysiotherapeuten kunnen de risicofactoren voor kwetsbaarheid beoordelen bij ouderen die zelfstandig wonen en zorgen voor:
- Krachtoefeningen en lichamelijke activiteit om sarcopenie te voorkomen
- Evenwichtsoefeningen en valrisico beoordelingen
Onderzoek toont aan dat oefenprogramma’s in de buurt deelname aan sociale en lichamelijke activiteit bevorderen en dat specifieke kracht- en evenwichtsoefeningen vooral nuttig kunnen zijn voor mensen die als “pre-frail” worden beschouwd.